Rezime

Gid sa a gen pou objektif ede moun k ap chèche azil yo prepare pou entèvyou ak Komisarya Nasyonzini pou Refijye yo (UNHCR) pou evalye si yo se yon refijye. Sa a rele pwosesis detèminasyon estati refijye (RSD) a.

Si ou te aplike pou yo rekonèt ou kòm refijye nan biwo UNHCR nan peyi kote w ap viv la, ou gendwa gen yon entèvyou RSD. Yon entèvyou RSD ap fèt nan yon biwo UNHCR avèk yon ajan UNHCR. Ajan UNHCR la ap detèmine si ou satisfè definisyon refijye a dapre lalwa entènasyonal la.

Kiyès k ap aplike pou estati refijye a?

Yon moun nan fanmi an pral aplikan prensipal lan (PA). Lè UNHCR rekonèt PA a kòm yon refijye, konjwen li ak pitit li yo ki poko gen 18 lane yo rekonèt tou kòm refijye.

UNHCR ta gendwa mete lòt moun nan dosye refijye ou a si yo se depandan w. Pa egzanp, si w ap viv avèk yon paran ki granmoun aje ki pa ka pran swen tèt li, UNHCR gendwa konsidere yo kòm yon moun ki sou kont ou. Nenpòt moun ki sou kont ou ka rekonèt kòm refijye si li satisfè definisyon refijye a.

Nan entèvyou a, atann ou UNHCR ap fè entèvyou ak chak moun ki gen plis pase 18 lane separeman. UNHCR gendwa fè entèvyou ak yon timoun tou. Se sèlman yon ajan UNHCR ki gen fòmasyon espesyal ki pral fè entèvyou ak yon timoun apa.

Objektif entèvyou RSD a: Definisyon yon refijye

Nan entèvyou RSD a, UNHCR ap detèmine si ou satisfè definisyon yon refijye. Kondisyon definisyon refijye a se:

• Ou andeyò peyi w.
• Ou pè pou ou pa konfwonte ak gwo domaj si ou tounen nan peyi ou. Ou ta dwe esplike sa ou panse ki ta gendwa rive si ou retounen nan peyi ou.
• Laperèz ou a dwe “byen fonde”. Ou ta dwe esplike poukisa ou pè pou yo pa pèsekite w, oubyen pou yo pa fè fas ak gwo danje, nan peyi w. Ou ta dwe esplike si bagay ki te pase nan tan lontan yo fè ou pè. Ou ta dwe esplike si moun ki nan yon sitiyasyon menm jan ak pa w la te sibi domaj. Ou pa oblije pote prèv apa deklarasyon ou yo, men prèv yo ka itil pou jistifye istwa ou a. Prèv yo ta ka gen ladan yo:
  • Dokiman menas ou te resevwa yo, oubyen foto blesi ou te resevwa yo.
  • Dokiman ki gen rapò ak militè. Si ou te sèvi nan lame, pote tout dokiman militè ou yo, tankou yon liv oswa yon kat militè. Si ou te sèvi nan lame epi ou pa gen dokiman ou yo, prepare w pou esplike poukisa ou pa genyen yo.
  • Dokiman medikal ki gen rapò ak demann refijye ou a.
  • Dokiman familyal tankou yon liv fanmi, sètifika nesans timoun yo, sètifika maryaj ak divòs.
• Gouvènman w lan pral fè w mal oubyen gouvènman w lan pa vle oswa pa kapab pwoteje w kont lòt moun ki vle fè w mal.
• Ou pè gwo malè poutèt:
  • Ras
  • Relijyon
  • Nasyonalite
  • Opinyon politik ou
  • Afilyasyon ou nan yon gwoup sosyal anpatikilye

Yon gwoup sosyal patikilye se yon gwoup moun ki pataje yon bagay an komen yo pa ka chanje oubyen yo pa ta dwe oblije chanje. Men kèk egzanp: yon moun pè domaj paske li se yon manm fanmi yon moun ki opoze gouvènman an oubyen yon moun ki pè domaj paske li se LGBTI.

Li pa sifi pou ou pè domaj. Ou dwe montre ou pè domaj pou youn nan rezon sa yo. 

• Aplikan w la pa ka demenaje yon kote ki ansekirite nan peyi w. 
• Yo pa dwe "mete w sou kote" pou pwoteksyon kont refijye a.
  • Yo ka mete sou kote aplikan ki komèt krim grav oswa krim lagè yo.
  • Yo ka mete sou kote aplikan ki te resevwa sitwayènte oubyen yon òf pou yon estati tankou sitwayènte nan yon lòt peyi.

Preparasyon anvan entèvyou a:

Anvan entèvyou a, ou ta dwe chita epi ekri yon rezime evènman yo nan lòd yo te pase. Sa ka gen ladan l dat ou te kite kay ou a oswa dat ou te resevwa menas yo. Gen kèk nan evènman sa yo ki gendwa fè nou sonje move souvni oswa souvni difisil, men li enpòtan pou nou pare pou pale sou yo.

Si ou pa ka ekri, ou ka mande èd oubyen ou ka revize li san ou pa ekri li.

Pa pote sa ou te ekri a nan entèvyou ou a. Se sèlman pou ede w prepare.

Rakonte istwa ou pandan entèvyou a

Toujou di verite a pandan entèvyou ou a. UNHCR pral verifye si demann ou an kredib. Sa vle di y ap deside si yo kwè ou ap di laverite.

Ajan UNHCR a ap kesyone w sou sa k te rive w nan peyi w. Y ap mande w poukisa ou kite peyi w la.

Li gendwa itil pou w eseye rakonte istwa w la nan lòd li te pase a. Rakonte istwa w nan fason sa a ka ede ajan UNHCR la konprann sa ki te rive w la.

Ajan UNHCR la ap konpare istwa ou a ak enfòmasyon ki soti nan nouvèl oswa rapò sou sitiyasyon an nan peyi ou.

Ajan UNHCR la ta gendwa poze w kesyon sou fòmilè enskripsyon w lan epi konpare sa ou di nan entèvyou a ak fòmilè enskripsyon w lan.

Ajan UNHCR la ta gendwa fè w remake yon enkonyerans ant fòmilè enskripsyon w lan oswa yon lòt entèvyou ak sa ou te di yo a. Ou ta dwe esplike enkonyerans lan oubyen klarifye poukisa de deklarasyon yo anfèt koyeran.

Si gen yon bagay ou pa vle pale apwopo li devan fanmi ou, ou pa oblije pataje l devan yo. Men, asire w ou rakonte tout istwa w la. Ou ka di ajan UNHCR la ou ta renmen kontinye entèvyou a an prive.

Rakonte istwa ou an detay

Idantifye moun ki te fè w mal oswa ki te eseye fè w mal yo. Pa egzanp, konbyen moun ki te la? Kisa yo te mete sou yo? Èske yo te idantifye tèt yo? Ki moun ou panse yo te ye?

Idantifye konbyen fwa evènman yo te rive. Pa egzanp, èske evènman an te rive yon sèl fwa? Si non, konbyen fwa sa te rive, e pandan ki peryòd tan li te rive?

Koute kesyon ajan UNHCR la avèk atansyon epi reponn yo onètman e klèman. Asire w ou bay repons ki enpòtan pou kesyon yo poze w yo.

Travay avèk yon entèprèt

Si ou bezwen yon entèprèt pandan entèvyou a, reponn kesyon yo nan fraz kout.  Sa ap ede entèprèt la entèprete istwa w la nèt. Bay entèprèt la tan pou l entèprete tout detay istwa w la bay Ajan an.

Ou ta dwe di ajan an si:

• Ou gen pwoblèm pou konprann entèprèt la.
• Ou panse entèprèt la gendwa pa konprann ou.
• Entèprèt la pa tradui nèt sa ou te di a.
• Entèprèt la manke w dega. 

Apre sa, esplike an detay pwoblèm entèpretasyon w ap rankontre a. Entèprèt ou a p ap gen okenn enpak sou rezilta final la nan dosye w la. Entèprèt ou a p ap diskite sou dosye w la andeyò entèvyou a. Yo oblije kenbe enfòmasyon ou yo konfidansyèl.

Konfidansyalite entèvyou a

Nan kòmansman entèvyou a, li pwobab tout manm fanmi ou yo ap prezan. Si gen nenpòt bagay yo mande w ou pa alèz pou pataje devan fanmi w, di ajan an ou ta pito pale sou sa an prive. Sa pi bon pase pou w kite detay enpòtan yo sou kote oubyen pou w di “M pa konnen.”

Enfòmasyon jeneral

• Kijan pou reponn kesyon lè ou pa konnen repons lan. Si yo poze w yon kesyon epi ou pa konnen repons lan, pa reponn kesyon an ak move enfòmasyon. 
  • Men, si ou pa sonje kèk detay, esplike otan ou konnen. Apresa, esplike poukisa ou pa sonje rès la. Li pi bon pou ou di ou pa sonje oubyen ou pa konnen epi esplike poukisa.  
  • FPa egzanp, si yo mande w ki dat yon bagay te pase, epi ou sèlman sonje se te nan ete 2013, di yo se te ete 2013 olye pou w ba yo yon dat presi.

• Si ou bezwen yon poz, ou ka mande youn. Li pa maledve oswa derespektan pou mande yon ti poz pandan entèvyou a. Li enpòtan pou ou santi ou alèz pou rakonte tout istwa ou. Si w santi w kontrarye oswa malalèz, mande pou w pran yon ti poz pou w kalme w epi pou w sonje panse w yo.
• Pa triye okenn enfòmasyon. Asire w ou di ajan an tout sa li mande w. Reponn kesyon ajan an epi konsantre sou pwoblèm ajan an te kesyone sou li a.
• Toujou di laverite. Kèlkeswa sa yo mande w, toujou di laverite. Si ou pè repons ou an ka fè gendwa koze w domaj, li toujou pi bon pou ou di laverite. Apresa, ou ka esplike poukisa detay sa a pa ta dwe andomaje dosye w la. Ajan an gendwa refize dosye w la si ou bay move enfòmasyon.

Apre entèvyou RSD ou a

Pi vit posib apre entèvyou a, ekri detay enpòtan yo apati entèvyou a. Ekri non ajan UNHCR la ak entèprèt la. Ekri osijè nenpòt pati nan istwa w la ou panse ki ta gendwa pote konfizyon pou ajan an.