Makala hii ilisasishwa mwisho tarehe 26 Machi, 2025.

Muhtasari

Makala hii inaelezea maana ya kuondolewa kwa haraka (expedited removal) na watu wanaoweza kuathiriwa na hatua hii. Inatoa taarifa kuhusu juhudi za Serikali ya Marekani za kupanua matumizi ya kuondolewa kwa haraka mnamo Januari 2025. Makala hii inajumuisha:

• Taarifa kuhusu mchakato wa kuondolewa kwa haraka,
• Nani anaweza kuingizwa katika mchakato huu,
• Nini hutokea unapokuwa katika mchakato huu, na
• Ni lini mtu anaweza kutoka katika mchakato huu ili kujaribu kubaki Marekani.

Kuondolewa kwa haraka ni nini?

Kuondolewa kwa haraka ni mchakato unaoruhusu serikali ya Marekani kuwafukuza haraka baadhi ya watu. Kwa mfano, kuondolewa kwa haraka kumekuwa kukitumika kwa muda mrefu kuwafukuza haraka watu waliingia Marekani bila idhini na wakakutana na maafisa wa uhamiaji wa Marekani karibu au mpakani.

Katika mchakato wa kuondolewa kwa haraka, huna haki ya kumuona jaji. Badala yake, afisa mwingine wa serikali anaweza kutoa amri ya kukufukuza bila kukupa nafasi ya kuwasilisha kesi yako mahakamani. Mara tu amri hiyo itakapotolewa, unaweza kufukuzwa na kurejeshwa katika nchi yako ya uraia. Wakati mwingine, unaweza pia kufukuzwa kwenda nchi nyingine.

Nimesikia kuwa mchakato huu ulibadilika chini ya utawala wa Trump. Sera mpya kuhusu kuondolewa kwa haraka ni zipi? Nitajuaje kama zinanihusu?

Kuanzia tarehe 23 Januari, 2025, serikali inasema kuwa watu wengi ambao waliingia Marekani bila visa na ambao hawawezi kuthibitisha kuwa wamekuwa Marekani kwa zaidi ya miaka miwili wanaweza kuwekwa katika mchakato wa kuondolewa kwa haraka. Watu wanaofika kwenye vituo rasmi vya kuingia nchini na kuomba kuruhusiwa kuingia Marekani bado wanaweza pia kuwekwa katika mchakato huu.

Ikiwa uliingia Marekani bila visa au ruhusa nyingine ya kisheria ndani ya kipindi cha miaka miwili iliyopita, huenda ukawekwa kwenye mchakato wa kuondolewa kwa haraka. Kuanzia tarehe 23 Januari, 2025, serikali ya Marekani imesema kuwa itajaribu kuwaweka watu katika mchakato huu hata kama waliingia Marekani kwa kutumia ruhusa maalum ya muda (parole).Kulingana na tunavyoelewa, serikali sasa imewaelekeza maafisa wa uhamiaji wa Marekani kupitia upya ruhusa ya watu waliokuja chini ya mipango maalum ya parole na kuamua kama wanaweza kuingizwa katika mchakato wa kuondolewa kwa haraka.

Serikali imesema kuwa hili linawahusu watu waliokuja kwa miadi kupitia mfumo wa CBP One, pamoja na wale waliopata ruhusa ya kuingia kama raia wa Cuba, Haiti, Nicaragua, au Venezuela. Inawezekana pia likawahusu watu wengine.

Kwa wale ambao tayari wana kesi ya ukimbizi inayosikilizwa mbele ya mahakama ya uhamiaji, serikali ya Marekani huenda ikajaribu kufunga kesi zao mahakamani na badala yake kuwaweka katika mchakato wa kuondolewa kwa haraka. Serikali inasema kuwa inataka kutumia sera hii zaidi kwa wale waliokuja kwa parole mwaka mmoja au zaidi uliopita na ambao bado hawajaomba hifadhi ya ukimbizi. 

Machi 2025, serikali ilitoa maelezo zaidi kuhusu sera hii. Kwa ujumla, sera mpya inaelekeza maafisa wa uhamiaji kwamba wakati wa miadi ya kujiandikisha na ICE, wanaweza kuwaweka watu katika makundi yafuatayo kwenye mchakato wa kuondolewa kwa haraka au kufungua kesi ya kuondolewa mahakamani, ikiwa hawajawasilisha ombi la hifadhi ya ukimbizi:

1. Watu waliingia Marekani bila ruhusa lakini wakaruhusiwa kuingia nchini na maafisa wa uhamiaji mpakani, bila kujali ni lini waliingia Marekani.
   
   
2. Watu waliopata “ruhusa maalum yenye masharti” (parole with conditions) au “ruhusa + mbadala wa kuzuiliwa” (parole + alternatives to detention).
   
   
3. Watu waliopatiwa “notisi ya kuripoti” (notice to report) kutoka kwa maafisa wa uhamiaji mpakani.
   
   

Iwapo utawekwa kwenye mchakato wa kuondolewa kwa haraka au kesi kufunguliwa dhidi yako mahakamani, ruhusa yako maalum ya kuishi nchini (parole) itakatishwa moja kwa moja.

Nini kimebadilika? Kwa nini mabadiliko haya ni muhimu?

Kabla ya mabadiliko haya, watu waliokuwa tayari ndani ya Marekani wangeweza tu kuwekwa kwenye mchakato wa kuondolewa kwa haraka ikiwa walikamatwa na serikali ya Marekani ndani ya maili 100 kutoka mpakani na ndani ya siku 14 tangu kuingia nchini.

Sasa, ikiwa uliingia Marekani bila visa au ruhusa nyingine ya kisheria ndani ya miaka miwili iliyopita au ikiwa unahusiana na mojawapo ya makundi yaliyotajwa hapo juu, unaweza kuwekwa kwenye mchakato wa kuondolewa kwa haraka. Ilihali jinsi ulivyo mbali na mpaka. Hii inamaanisha kuwa watu wengi zaidi ndani ya Marekani sasa wanaweza kuwekwa kwenye mchakato wa kuondolewa kwa haraka

Maswali ya Kawaida Kuhusu Kuondolewa kwa Haraka

Ikiwa nitawekwa kwenye mchakato wa kuondolewa kwa haraka, je, naweza bado kuomba hifadhi au aina nyingine ya ruhusa ya kubaki Marekani?

Katika mchakato wa kuondolewa kwa haraka, unaweza tu kuanza mchakato wa kuona kama utaruhusiwa kuomba hifadhi au ruhusa nyingine ya kubaki Marekani. Ikiwa uko kwenye mchakato wa kuondolewa kwa haraka, huwezi kuomba hifadhi hadi serikali ya Marekani itakapoamua kama utaruhusiwa kufanya hivyo.

Ninawezaje kuomba kwa serikali ya Marekani iniruhusu niombe hifadhi?

Ikiwa unahofia kurudi katika nchi yako ya asili, na ukiwaambia maafisa wa serikali ya Marekani kwamba unahofia, unapaswa kupewa mahojiano. Kile unachosema katika mahojiano hayo kitasaidia serikali ya Marekani kuamua ikiwa unapaswa kuruhusiwa kuomba hifadhi au aina nyingine ya ruhusa ya kubaki Marekani.

Hata hivyo, ni muhimu sana kukumbuka kwamba maafisa wa uhamiaji hawahitaji kukuuliza kama unahofia au kama unataka kuomba hifadhi. Hii ina maana kwamba labda hawatakuliza. Kwa hiyo, ikiwa unahofia kurudi, lazima ueleze hili kwa maafisa wa Marekani mapema na mara nyingi iwezekanavyo. Unaweza kusema kwa zaidi ya mtu mmoja, na unaweza kusema zaidi ya mara moja.

Pia, ni muhimu kujua kwamba ikiwa uko na familia yako, unaweza kutenganishwa nao. Hivyo, ikiwa unahofia kurudi katika nchi yako ya asili, unapaswa kuhakikisha kwamba kila mtu katika familia yako anajua jinsi mchakato huu unavyofanya kazi, na anajua kwamba wanapaswa pia kuwaambia maafisa wa uhamiaji wa Marekani kwa nini wanahofia haraka iwezekanavyo na mara nyingi iwezekanavyo. Hii inahusu hata watoto. 

Mchakato wa mahojiano unafanyaje kazi?

Ikiwa unamwambia afisa wa uhamiaji wa Marekani kwamba unahofia kurudi nyumbani, unapaswa kupewa mahojiano. Kulingana na hali yako, hii inaweza kuitwa "mahojiano ya hofu inayoweza kuaminika" au "mahojiano ya hofu inayoweza kueleweka." Jambo muhimu kujua kuhusu mahojiano haya ni kwamba afisa wa uhamiaji anajaribu kuelewa kwa nini unahofia kurudi nyumbani na ikiwa hiyo inamaanisha kuwa unapaswa kuruhusiwa kuomba kubaki Marekani. Ni muhimu sana kusema ukweli katika mahojiano yoyote na afisa wa uhamiaji wa Marekani.

Kumbuka kwamba mahojiano haya hayakupi hifadhi. Ikiwa utapata, inakupa tu nafasi ya kuomba hifadhi.

Unaweza kupata maelezo zaidi kuhusu mahojiano haya hapa.

Pia unaweza kupewa mahojiano yanayojulikana kama uchunguzi wa “Mkataba Dhidi ya Utesaji” (Convention Against Torture). Mahojiano haya yanahusu utesaji ambao unaweza kuwa umepitia au unaogopa kupitia ikiwa utarudi kwenye nchi fulani.

Je, nitazuiliwa (kushikiliwa mahabusu) ikiwa nitawekwa katika mchakato wa kuondolewa kwa haraka?

Ndio, unaweza kuzuiliwa, na ni uwezekano mkubwa kwamba utazuiliwa. Watu wengi wanaowekwa katika mchakato wa kuondolewa kwa haraka huzuiliwa wakati maafisa wa Marekani wanapoanza mchakato wa kuwafukuza na/au wakati wa mchakato wao wa mahojiano. Kuzuiliwa inamaanisha kushikiliwa mahabusu

Je, naweza kuwa na wakili katika mchakato wa kuondolewa kwa haraka?

Ndio, unaruhusiwa kuwa na wakili. Mchakato wa kuondolewa kwa haraka unafanyika kwa haraka, hivyo ni muhimu kuwasiliana na wakili mara moja.

ikiwa umewekwa kizuizini, una haki ya kuomba wakili na haki ya kupiga simu ili kujaribu kupata wakili. (Hii inamaanisha kwamba maafisa hawawezi kukuzuia kuomba wakili na hawawezi kukuzuia kupiga simu ili kujaribu kumtafuta.)

Ni muhimu kutojisaini nyaraka ambazo huzielewi. Ikiwa wewe ni mtu ambaye anaweza kuwa hatarini kuingizwa katika mchakato wa kuondolewa kwa haraka, inaweza kuwa muhimu kuzungumza na wakili kabla ya kuwa na mkutano wowote na maafisa wa sheria.

Ninavyoweza kutoka katika mchakato wa kuondolewa kwa haraka? Je, naweza kumuona jaji?

Ikiwa utapita mahojiano ya hofu inayoweza kuaminika au hofu inayoweza kueleweka, utawekwa katika mchakato wa mahakama ya uhamiaji. Hiyo inamaanisha utapata nafasi ya kuwasilisha kesi yako kwa jaji wa uhamiaji. Ikiwa hutawaambia maafisa wa uhamiaji wa Marekani kuhusu hofu yako ya kurudi kwenye nchi yako ya asili, au ikiwa hupati uamuzi mzuri katika mahojiano ya hofu inayoweza kuaminika au hofu inayoweza kueleweka, maafisa wa uhamiaji wa Marekani wanaweza kukufukuza haraka bila kumuona jaji. Ikiwa utatoka katika mchakato wa kuondolewa kwa haraka na kuingia kwenye mahakama ya uhamiaji, bado unaweza kulazimika kubaki mahabusu hadi kesi yako kumalizika.

Ikiwa nina wasiwasi kuhusu kuondolewa kwa haraka, nifanyeje?

Mtu yeyote ambaye hana hadhi ya kisheria ya kudumu nchini Marekani, na ambaye aliingia chini ya miaka miwili iliyopita, anapaswa kushauriana na wakili wa uhamiaji kuhusu hali yake binafsi ikiwa inawezekana. Wakili wa uhamiaji anaweza kukusaidia kuamua ikiwa kuomba hifadhi au chaguzi nyingine za kuomba ruhusa ya kubaki Marekani zinafaa kwa hali yako. Hatujui hasa jinsi maafisa wa uhamiaji wa Marekani watakavyotekeleza sera hizi mpya.

Ikiwa unahofia kuondolewa kwa haraka, kuna vitu baadhi ambavyo unaweza kutaka kuwa navyo kila wakati kwa kesi utakapozuiwa na maafisa wa sheria. Hizi ni pamoja na:

• Ikiwa una hadhi ya kisheria nchini Marekani:
  • Ushahidi wa hadhi yako ya kisheria, kama nyaraka zinazoonyesha hali yako ya uhamiaji au uraia.
• Ikiwa una kesi au ombi linaloendelea: 
  • Nyaraka au ushahidi mwingine unaoonyesha kuwa una kesi au ombi lililofunguliwa, hasa ikiwa umeomba hifadhi. Kwa bahati mbaya,serikali inaweza bado kujaribu kukuingiza kwenye mchakato wa kuondolewa kwa haraka.
• Ikiwa uliingia nchini zaidi ya miaka miwili iliyopita:
  • Nyaraka zinazoonyesha muda ulioishi Marekani. Hizi zinaweza kujumuisha tiketi za ndege, kadi za utambulisho za serikali, kadi za maktaba, barua zilizohaririwa na jina lako na anwani yako ya nyumbani, rekodi za shule, mikataba ya kodi, na nyaraka zingine zinazofanana zinazoonyesha kuwa umekuwa Marekani kwa zaidi ya miaka miwili.
    
    

Kumbuka kwamba huna lazima ya kujibu maswali kuhusu hadhi yako ya uhamiaji – angalia hapa kwa taarifa zaidi kuhusu haki zako ikiwa utahojiwa na uhamiaji.

Taarifa na rasilimali za ziada

NILC Fahamu Haki Zako kuhusu Upanuzi wa Mchakato wa Kuondolewa kwa Haraka

Kituo cha Haki za Wahamiaji cha Kitaifa: Fahamu Haki Zako Ikiwa Utaonana na ICE