Maqaalkan waxaa ugu dambeysay in la cusbooneysiiyo Maarso 12, 2025.

Soo Koobid

Maqaalkani waxa uu u yahay dadka qaba su'aalo la xiriira siyaasadaha hadda ee dib u dajinta qaxootiga ee Maraykanka, oo ay ku jirto “amar cusub oo madaxweyne” oo uu saxiixay Madaxweyne Trump 20-kii Janaayo, 2025. Amarkan madaxweynenimo waxaa loo bixiyay “Dib-u-habaynta Barnaamijka Soo-dhaweynta Qaxootiga ee Maraykanka,” wuxuuna hakiyay barnaamijka dib u dajinta qaxootiga ee Maraykanka.Maqaalku wuxuu sharxayaa waxa uu amarkan madaxweynenimo xambaarsan yahay iyo waxa uu uga dhigan yahay dadka laga yaabo in ay saameeyaan isbeddelladan, sida codsadeyaasha qaxootiga ee hadda jira ama kuwa mustaqbalka iman kara. Sidoo kale, wuxuu sharxayaa sida amarkani u saameeyay dacwadda ay IRAP ka gudbisay xukuumadda si ay u qaaddo go'aanka hakinta barnaamijka dib u dajinta qaxootiga.

Weli ma loo oggol yahay qaxootiga inay yimaadaan Mareykanka?

Tani waa su’aal adag oo jawaabteedu kala duwanaan karto iyadoo ku xiran qofka. Si aan u fahanno, aan ka hadalno “amar fulineed” la xiriira dib-u-dejinta qaxootiga, sida uu u beddelay siyaasadda Mareykanka, iyo xeerarka hadda jira ee quseeya qaxootiga raba inay yimaadaan Mareykanka.

Barnaamijka dib-u-dejinta qaxootiga ee Mareykanka waxaa loo yaqaannaa Barnaamijka Qaxootiga ee Maraykanka (United States Refugee Admissions Program – USRAP). Amarka fulineed waa dukumenti rasmi ah oo uu soo saaro madaxweynaha, kaasoo faraya dowladda inay qabato hawlo gaar ah.

Bishii Janaayo 20, 2025, Madaxweyne Trump wuxuu soo saaray amar fulineed oo la yiraahdo “Dib-u-habaynta Barnaamijka Qaxootiga ee Mareykanka.” Amarkan wuxuu farayaa dowladda Mareykanka inay hakiso (si ku-meel-gaar ah u joojiso) gelitaanka qaxootiga, sidoo kalena ay joojiso go’aannada la xiriira codsiyada qaxootiga ee horey loo gudbiyay.

Wax yar kadib markii la soo saaray amarkan, hay’adaha dowladda waxay joojiyeen aqbalidda codsiyo cusub oo qaxooti ah, waxayna hakad geliyeen kiisaskii horey loo furay. Waxa kale oo la baajiyay duulimaadyadii iyo safarradii loo qorsheeyay qaxootiga horey loo ansixiyay.

Barnaamijka dib-u-dejinta qaxootiga ee Mareykanka weli ma hakad baa?

IRAP ayaa dacwad ka gudbisay dowladda Mareykanka, iyagoo ku dooday in ay sharci-darro tahay in la hakiyo ama la joojiyo Barnaamijka Qaxootiga ee Mareykanka (USRAP). Kiiskan weli wuu socdaa, balse xilligan, garsoore ayaa amar ku bixiyay in dowladda ay dib u bilowdo barnaamijka.

Si kastaba ha ahaatee, dowladda wali ma aysan soo celin barnaamijka sidii uu ahaa ka hor hakinta, taasoo ka dhigaysa mid aad u adag in qaxootigu dhab ahaantii u safraan Mareykanka. Sida hoos lagu sharxay, hadda way fududahay in qaxootiga ay u safraan Mareykanka (iyagoo kharashkooda iska bixinaya) haddii ay u imaanayaan xubno qoys ah oo u gudbiyay codsiga I-730, marka loo eego qaxootiga kale.

Dacwadda

Bishii Febraayo 10, 2025, IRAP ayaa dacwad ka gudbisay dowladda oo lagu magacaabo Pacito v. Trump. Dacwaddan waxay ku doodeysaa in ay sharci-darro tahay in dowladda ay joojiso Barnaamijka Qaxootiga ee Mareykanka (USRAP) iyo maalgelintiisa iyadoo la adeegsanayo amar fulineed. Dacwadda waxay ka codsaneysaa garsoore Mareykan ah inuu go’aamiyo in amarka fulineed iyo tallaabooyinkii dowladda ay qaaday ee lagu hakiyay USRAP ay sharci-darro yihiin.

Bishii Febraayo 25, 2025, garsoore federaali ah ayaa xukumay in inta kiiskani socdo, dowladda aysan joojin karin USRAP ama aysan celin karin qayb kamid ah dhaqaalaha lagu taageero barnaamijka. Waxaad ka heli kartaa xiriirka amarka qoraalka ah ee garsooraha halkan. Hay’adaha dowladda waxay racfaan u gudbiyeen maxkamad sare si ay dib ugu eegto kiiska. Xilligan, amarka garsooraha ee ah in USRAP ay bilowdo dib-u-eegista kiisaska iyo dib-u-dejinta qaxootiga ayaa weli shaqeynaya.

Xaaladda Hadda

Bishii Maarso 10, 2025, dowladda ayaa gudbisay "warbixin xaalada" si ay u sharaxdo sida ay uga jawaabeyso amarka garsooraha. Sida lagu sheegay warbixintan, dowladda waxay dib u bilowday go'aan ka gaarista codsiyada qaxootiga, balse lama oga goorta ay dib u bilaaban doonaan tallaabooyinka kale ee habraaca.

Xarumaha taageerada dib-u-dejinta, oo ah hay'ado dowladda maalgeliso kuwaasoo mas'uul ka ah maaraynta faylasha kiisaska, la xiriirka codsadayaasha, iyo isku dubaridka habraaca kiisaska, weli ma muuqato inay furanyihiin ama si buuxda u shaqeynayaan waqtigan.

Sidee ayuu amarkan fulineed u saameynayaa kiiskeyga?

Kahor amarkii garsooraha ee Febraayo 25, kaasoo farayay dowladda inay "qaboojinta ka saarto" barnaamijka dib-u-dejinta qaxootiga, dowladda waxay hakisay dhammaan codsiyada furan ee qaxootiga. Dowladda waxay joojisay dhammaan tallaabooyinka habraaca codsiyada qaxootiga, oo ay ka mid yihiin:

• aqbalidda codsiyo cusub,
• abuurista kiisaska cusub,
• jadwalka wareysiyada,
• ansixinta ama diidmada kiisaska,
• jadwalka baaritaanada caafimaadka, iyo
• jadwalka duulimaadyada dadka dhammeystay dhammaan tallaabooyinkaas.
  
  

Ka dib amarkii garsooraha ee Febraayo 25, dowladda waxay soo saartay warbixin ay ku sheegtay inay dib u bilowday go’aan ka gaarista kiisaska codsadayaasha horey loo wareystay. Si kastaba ha ahaatee, ma jiro war rasmi ah oo muujinaya in tallaabooyinka kale ay dib u bilaabmeen.

Ma jiraan wax ka reeban hakinta? Ma jiraan kiisaska aanay xeerarkan cusub khuseyn?

Amarka fulineed wuxuu sheegayaa in laga yaabo in la sameeyo ka reebisyo. Si kastaba ha ahaatee, ma cadda noocyada kiisaska loo ogolaan karo ka reebista. Amarku wuxuu farayaa in dowladda ay sameyn karto ka reebis kaliya haddii ay go'aamiso inay dan u tahay "amniga qaranka" iyo in qaxootiga "uusan khatar ku ahayn ammaanka ama danta guud ee Mareykanka." Amarku ma sharxayo macnaha arrintan, mana jiro wax war ah oo dowladda ka soo baxay oo tilmaamaya sida loo codsan karo ka reebis.

Ma furan karaa kiis cusub oo USRAP ah?

Ma cadda. Dowladda Mareykanka waxay hakisay dhammaan codsiyada cusub ee qaxootiga iyada oo ka jawaabeysa amarka fulineed ee madaxweynaha. Si kastaba ha ahaatee, bishii Febraayo 25, garsoore ayaa faray dowladda inay joojiso hakinta. Weli lama oga goorta dowladda ay ogolaan doonto codsiyo cusub iyadoo la raacayo amarkan.

Joojintu miyay saamaynaysaa barnaamijka soo dhawaynta?

Haa, dowladda Mareykanka ayaa hakisay dhammaan qeybaha barnaamijka Welcome Corps iyada oo ka falcelinaysa amar madaxweyne. Waxay joojisay aqbalaadda codsiyada cusub ee kafaala-qaadista iyo socodsiinta codsiyada furan. Si kastaba ha ahaatee, bishii Febraayo 25, garsoore ayaa faray dowladda inay joojiso hakinta. Weli ma cadda goorta ay dowladda dib u bilaabi doonto socodsiinta barnaamijka Welcome Corps ee la xiriira amarkan.

Waxaan ahay codsade Afghan ama Ciraaqi ah oo wata Fiisaha Muhaajiriinta Gaarka ah (SIV). Ma saameyn doonaa hakinta ama isbeddelada kale ee maamulka Trump codsigayga SIV?

Waa laga yaaba.

Gudbinta Codsiga, Wareysiyada, iyo Habraacyada Kale: Codsiyada SIV ee Afghan iyo Ciraaqiyiinta, wareysiyada, iyo habraacyada safaaradaha iyo qunsuliyadaha lama saameyn hakinta, maadaama aysan qayb ka ahayn USRAP.

Safarka: Ururka Caalamiga ah ee Socdaalka (IOM) ayaa hakiyay duulimaadyada dadka haysta SIV ee Afghan iyo Ciraaqi. Si kastaba ha ahaatee, dadka haysta SIV weli waa loo ogol yahay inay iyagu iska qabsadaan safarkooda.

Faa’iidooyinka Qaxootiga: Sababo la xiriira tallaabo kale oo uu qaaday maamulka Trump, dadka haysta SIV ee imanaya Mareykanka waxaa laga yaabaa inay saameyn ku yeelato isbeddelada lagu sameeyay maalgelinta hay’adaha dib-u-dejinta qaxootiga. Wixii faahfaahin dheeraad ah, fadlan akhri qeybta hoose ee hagahan oo ku saabsan faa’iidooyinka qaxootiga.

Ma saameynaysaa hakintu kiisaska ay Afgaanistaaniga ku codsanayaan barnaamijka Afghan P-1/P-2?

Haa, dhammaan codsiyada qaxootiga waxaa saameeyay amarkan fulineed, oo ay ku jiraan kiisaska loo gudbiyay barnaamijka Afghan P-1/P-2. Si kastaba ha ahaatee, bishii Febraayo 25, garsoore ayaa faray dowladda inay joojiso hakinta. Weli lama oga goorta dowladda ay dib u bilaabi doonto habraaca kiisaskan iyadoo la raacayo amarkan. 

Ma maamulka Trump ayaa hakiyay kaalmada bixitaanka ee dowladda Mareykanka (CARE relocation) ee loogu talagalay Afgaanistaaniyiinta ka baxaya Afgaanistaan?

Laga bilaabo Janaayo 28, 2025, dowladda Mareykanka waxay hakisay duulimaadyadii ka bixitaanka Afgaanistaan. Waxaa suurtagal ah in dowladda Mareykanka ay dib u bilowdo duulimaadyada loogu talagalay Afgaanistaaniyiinta aan heysan codsiyada USRAP, balse warbixinno warbaahineed ayaa sheegaya in dowladda ay damacsan tahay inay xirto barnaamijkan dabayaaqada sanadkan.

Qof qoyskeyga ka tirsan ayaa ii codsaday inaan ku biiro Mareykanka. Weli ma awoodayaa inaan imaado?

Ma bixin karno jawaab go’an oo ku saabsan kiis qof gaar ah, balse waxaan ognahay sida amarkan fulineed u saameynayo noocyada kala duwan ee kiisaska. 

Noocyada kiisaska aan lagu saameyn amarkan

• Haddii qaraabadaada ay yihiin magangelyo-yaal (asylee) oo ay kuu dalbadeen in laguu keeno Maraykanka adigoo isticmaalaya habka I-730 (“follow-to-join asylee”): Kiiskaaga lama saameyn.
  • “Asylees” waa dad helay xaalada magangelyo markii ay horeyba ugu sugnaayeen gudaha Maraykanka. Xubnaha qoysaska magangelyo-doonka ah ee codsanaya inay u soo guuraan Maraykanka iyagoo adeegsanaya habka I-730 lama saameyn amarkan fulinta ah, sababtoo ah kiisaskoodu qayb kama aha barnaamijka USRAP.
  • Macluumaad dheeraad ah oo ku saabsan I-730 ee magangelyo-doonka ah waxaa laga heli karaa halkan.
•  I-130: Haddii qaraabadaada ay kuu dalbadeen inaad u timaado Maraykanka iyagoo isticmaalaya I-130 (foomka codsiga socdaalka ee qoyska ku salaysan), kiiskaaga lama saameyn.
  • Habka socdaalka qoyska ku salaysan ee I-130 wuxuu u furan yahay muwaadiniinta Maraykanka iyo deganeyaasha sharciyeysan (LPRs ama "green card holders") ee doonaya inay keenaan qaraabadooda la aqbalay. Jidkan kuma jiro barnaamijka USRAP.
  • Macluumaad dheeraad ah waxaa laga heli karaa halkan.

Noocyada kiisaska ay saameynayso amarkan

• Haddii qaraabadaada uu yahay qaxooti oo uu kuu codsaday inaad ku biirto Mareykanka adoo adeegsanaya habka I-730 ("follow-to-join refugee"), kiiskaaga waxaa laga yaabaa inuu saameeyo. Sababo la xiriira hakinta, hay'adaha dowladda waxay joojiyeen habraaca iyo safarka kiisaskan.Si kastaba ha ahaatee, bishii Febraayo 25, garsoore ayaa faray dowladda inay joojiso hakinta. Iyadoo laga jawaabayo amarka garsooraha, dowladda waxay sheegtay inay dib u bilowday habraaca kiisaska iyo go'aan ka gaarista kiisaskan. Waxay sidoo kale sheegeen in codsadayaasha la oggolaaday loo ogolaan doono inay u safraan Mareykanka.
  • Xaaladdan, “qaxootiga” waxay yihiin dad dib loogu dejiyay Mareykanka iyagoo soo maray USRAP, taasoo la micno ah inay codsadeen oo la oggolaaday in loo aqoonsado qaxooti kahor intaysan soo gelin Mareykanka.
  • Dowladdu hadda waxay sheegtay in qaxootiga follow-to-join ee horey loo oggolaaday inay safraan ka hor xayiraadda ay safri karaan, balse ay tahay inay iyagu iska bixiyaan kharashka tigidhada.
  • Qaxootiga follow-to-join ee sugaya baaritaanka caafimaadka waa inay hadda iska bixiyaan kharashka baaritaankooda. Dowladda Mareykanka waxay sheegtay in qaxootiga follow-to-join ay si toos ah ula xiriiri karaan dhakhtar ka mid ah guddiga caafimaadka si ay u jadwaleystaan baaritaankooda. Waxaad ka heli kartaa macluumaadka dhakhaatiirta guddiga caafimaadka bogga safaaradda ee lagugu wareysan doono.
  • Macluumaad dheeraad ah oo ku saabsan I-730 ee qaxootiga waxaad ka heli kartaa halkan.
• Haddii qaraabadaada uu kuu codsaday inaad u timaado Mareykanka adoo maraya barnaamijka dib-u-mideynta qoysaska ee "Priority 3" (P-3), kiiskaaga waxaa laga yaabaa inuu saameeyo. Barnaamijka P-3 wuxuu qayb ka yahay USRAP. Si kastaba ha ahaatee, bishii Febraayo 25, garsoore ayaa faray dowladda inay joojiso hakinta. Weli lama oga goorta dowladda ay dib u bilaabi doonto habraaca kiisaskan iyadoo la raacayo amarkan.
• Haddii aad tahay Iraqi ama Syrian, oo qaraabadaada ay kuu codsadeen inaad u timaado Mareykanka adoo maraya barnaamijka gaarka ah ee USRAP I-130, kiiskaaga qaxootinimo ee USRAP waxaa laga yaabaa inuu saameeyo. Si kastaba ha ahaatee, bishii Febraayo 25, garsoore ayaa faray dowladda inay joojiso hakinta. Weli lama oga goorta dowladda ay dib u bilaabi doonto habraaca kiisaskan iyadoo la raacayo amarkan.Sidoo kale, habraaca fiisaha soo-galootiga ee lagu maro nidaamka caadiga ah ee I-130 ee kor ku xusan lama saameyn doono.
• Haddii qaraabadaada ama qof kale uu kuu codsaday dammaanad qaad adoo maraya barnaamijka Welcome Corps, kiiskaaga waxaa laga yaabaa inuu saameeyo. Barnaamijka Welcome Corps wuxuu qayb ka yahay USRAP. Si kastaba ha ahaatee, bishii Febraayo 25, garsoore ayaa faray dowladda inay joojiso hakinta. Weli lama oga goorta dowladda ay dib u bilaabi doonto habraaca kiisaskan iyadoo la raacayo amarkan.
• Haddii qaraabadaada uu kuu codsaday inaad u timaado Mareykanka adoo maraya barnaamijka Central American Minors (CAM), kiiskaaga qaxootinimo waxaa laga yaabaa inuu saameeyo, maadaama kiisaska qaxootiga ee CAM ay qayb ka yihiin USRAP. Si kastaba ha ahaatee, bishii Febraayo 25, garsoore ayaa faray dowladda inay joojiso hakinta. Weli lama oga goorta dowladda ay dib u bilaabi doonto habraaca kiisaskan iyadoo la raacayo amarkan. Sidoo kale, IRAP waxay fahamsan tahay in habraaca CAM parole la hakiyay, laakiin dowladda weli ma aysan bixin war rasmi ah oo ku saabsan arrintan, mana hayno faahfaahin dheeraad ah waqtigan.

Ma hakintu waxay saameynaysaa kiisaska la xiriira Hay'adda Qaramada Midoobay u Qaabilsan Qaxootiga (UNHCR)?"

Maya, hakintu ma saameyneyso habraacyada UNHCR ama go'aannada ay ka gaarto xaaladda qaxootinimo iyo dib-u-dejinta. Si kastaba ha ahaatee, haddii UNHCR ay kugu dirtay Mareykanka si laguu dejiyo oo aad hadda leedahay kiiska USRAP, kiiskaaga dib-u-dejin ee Mareykanka waxaa laga yaabaa inuu saameeyo amarkan fulineed.

Haddii la i dib-u-dejiyay Mareykanka anigoo soo maray USRAP oo aan hadda ku suganahay Mareykanka, ma hakintu waxay saameynaysaa xaaladaheyda halkan?

Hakintu waxay saameyneysaa oo kaliya qaxootiga ku sugan dibadda ee doonaya inay soo galaan Mareykanka iyagoo maraya USRAP. Haddii aad ku sugan tahay Mareykanka, hakintu ma saameyneyso xaaladaada. Fadlan akhri qeybta sare haddii aad u codsaneyso dib-u-mideynta qoyskaaga si aad u ogaato haddii ay saameynayso.

Haddii la i dib-u-dejiyay Mareykanka anigoo soo maray USRAP ama aan soo galay anigoo wata SIV oo aan helo kaalmada qaxootiga, ma hakinta maalgelinta hay'adaha dib-u-dejinta ee uu amray maamulka Trump waxay i saameyn doontaa?

Laga yaaba. Marka laga soo tago hakinta USRAP, maamulka Trump wuxuu faray hay'adaha dib-u-dejinta ee Mareykanka inay joojiyaan adeegsiga qaar ka mid ah maalgelinta dowladda si ay u bixiyaan adeegyada qaxootiga. Qaar ka mid ah hay'adaha dib-u-dejinta ayaa sii waday bixinta adeegyada, halka qaar kalena laga yaabo inay joojiyaan ama beddelaan adeegyadooda. IRAP waxay sidoo kale dacwo ka gudbisay hakinta adeegyadan oo qeyb ka ah kiiskooda maxkamadeed.

Macluumaad dheeri ah iyo kheyraadyo

Waa maxay habka dib u dejinta qaxootiga ee Maraykanka?

Sideen u hubin karaa xaaladda codsigayga qaxootinimo ee Maraykanka?

Waa maxay habka dib u dejinta ee UNHCR?