Maqaalkan waxaa ugu dambeysay in la cusbooneysiiyo May 19, 2025.

Soo Koobid

Maqaalkani waxa uu u yahay dadka qaba su'aalo la xiriira siyaasadaha hadda ee dib u dajinta qaxootiga ee Maraykanka, oo ay ku jirto “amar fulineed cusub” oo uu saxiixay Madaxweyne Trump 20-kii Janaayo, 2025. Amarkan madaxweynenimo waxaa loo bixiyay “Dib-u-habaynta Barnaamijka Soo-dhaweynta Qaxootiga ee Maraykanka,” wuxuuna hakiyay barnaamijka dib u dajinta qaxootiga ee Maraykanka.Maqaalku wuxuu sharxayaa waxa uu amarkan madaxweynenimo xambaarsan yahay iyo waxa uu uga dhigan yahay dadka laga yaabo in ay saameeyaan isbeddelladan, sida codsadeyaasha qaxootiga ee hadda jira ama kuwa mustaqbalka iman kara. Sidoo kale, wuxuu sharxayaa sida amarkani u saameeyay dacwadda ay IRAP ka gudbisay xukuumadda si ay u qaaddo go'aanka hakinta barnaamijka dib u dajinta qaxootiga.

Weli ma loo oggol yahay qaxootiga inay yimaadaan Mareykanka?

Tani waa su’aal adag oo jawaabteedu kala duwanaan karto iyadoo ku xiran qofka. Si aan u fahanno, aan ka hadalno “amar fulineed” la xiriira dib-u-dejinta qaxootiga, sida uu u beddelay siyaasadda Mareykanka, iyo xeerarka hadda jira ee quseeya qaxootiga raba inay yimaadaan Mareykanka.

Barnaamijka dib-u-dejinta qaxootiga ee Mareykanka waxaa loo yaqaannaa Barnaamijka Qaxootiga ee Maraykanka (United States Refugee Admissions Program – USRAP). Amarka fulineed waa dukumenti rasmi ah oo uu soo saaro madaxweynaha, kaasoo faraya dowladda inay qabato hawlo gaar ah.

Bishii Janaayo 20, 2025, Madaxweyne Trump wuxuu soo saaray amar fulineed oo la yiraahdo “Dib-u-habaynta Barnaamijka Qaxootiga ee Mareykanka.” Amarkan wuxuu farayaa dowladda Mareykanka inay hakiso (si ku-meel-gaar ah u joojiso) gelitaanka qaxootiga, sidoo kalena ay joojiso go’aannada la xiriira codsiyada qaxootiga ee horey loo gudbiyay.

Wax yar kadib markii la soo saaray amarkan, hay’adaha dowladda waxay joojiyeen aqbalidda codsiyo cusub oo qaxooti ah, waxayna hakad geliyeen kiisaskii horey loo furay. Waxa kale oo la baajiyay duulimaadyadii iyo safarradii loo qorsheeyay qaxootiga horey loo ansixiyay.

Barnaamijka dib-u-dejinta qaxootiga ee Mareykanka weli ma hakad baa?

IRAP waxay dacwad ka gudbisay dowladda Mareykanka, iyagoo sheegaya in ay sharci-darro tahay in la joojiyo ama la hakiyo Barnaamijka Qaxootiga Mareykanka ee La Aqbalay (USRAP). Kiiskaas wali wuu socdaa, laakiin waqtigan xaadirka ah, garsoore ayaa amar ku siiyay dowladda in ay dib u bilowdo barnaamijkaas.Sababo la xiriira dhowr amar maxkamadeed oo la xiriira kiiskan, dowladda waxaa hadda lagu khasbay in ay ka shaqeyso oo ay oggolaato safarka kaliya ee qaxootiga loo yaqaan "si shuruudi ah loo ansixiyay" kuwaas oo:

1. loo qorsheeyay in ay u safraan Mareykanka laga bilaabo Janaayo 20, 2025,
Iyo                                                                                                                                                         

2. ay maxkamaduhu sheegeen inay lahaayeen “dan xooggan oo ay ku tiirsanaayeen” safarka loo qorsheeyay.

Dacwadda

Febraayo 10, 2025, IRAP waxay dacwad ka gudbisay dowladda Mareykanka, taasoo la yiraahdo Pacito v. Trump. Dacwaddan waxay ku doodaysaa in dowladda ay jebisay sharciga iyadoo joojisay Barnaamijka Qaxootiga Mareykanka ee La Aqbalay (USRAP) isla markaana yareysay miisaaniyaddiisa iyada oo loo marayo amar fulineed. Dacwaddani waxay ka codsaneysaa garsoore Mareykan ah inuu go’aamiyo in amarka fulineed iyo tallaabooyinka ay dowladda qaaday si ay u joojiso USRAP ay sharci-darro yihiin.

Xaaladda Hadda

 May 15, 2025, garsoore ayaa amar ku bixiyay in dib loo bilaabo howlaha shaqo iyo safarka qaxootiga loo yaqaan "si shuruudi ah loo ansixiyay" kuwaas oo:                                  

1. loo qorsheeyay in ay u safraan Mareykanka laga bilaabo Janaayo 20, 2025,
iyo
2. leh waxa maxkamaddu ugu yeertay "dan xooggan oo ay ku tiirsanaayeen," taas oo lagu go’aaminayo kiis-kiis ahaan.

Amarka maxkamadda wuxuu sheegayaa in qaxooti kasta oo loo qorsheeyay inuu safro ka hor ama la siman February 3, 2025, loo aqoonsanayo inuu leeyahay "dan xooggan oo uu ku tiirsanaa," waana in howlaha kiiskooda iyo safarkooduba ay si degdeg ah dib ugu bilaabmaan.

Tusaalooyinka muujinaya “dan xooggan oo lagu tiirsan yahay” waxaa ka mid ah: in qofku ka tagay gurigiisa ama shaqadiisa sababtoo ah safar loo qorsheeyay. Laakiin sidoo kale waxaa jira tusaalooyin kale.

Isla amarkaasi, maxkamaddu waxay sheegtay in ay magacaabi doonto mas’uul gaar ah oo hagi doona nidaamka go’aaminta kiisaska qaxootiga loo qorsheeyay safarkoodu ka dambeeyo February 3, 2025.

Waxaad ka heli kartaa xiriiriyeyaasha qoraallada iyo amarrada maxkamadda ee kiiskan halkan.

Sidee ayuu amarkan fulineed u saameynayaa kiiskeyga?

Kahor amarkii garsooraha ee Febraayo 25, kaasoo farayay dowladda inay "qaboojinta ka saarto" barnaamijka dib-u-dejinta qaxootiga, dowladda waxay hakisay dhammaan codsiyada furan ee qaxootiga. Dowladda waxay joojisay dhammaan tallaabooyinka habraaca codsiyada qaxootiga, oo ay ka mid yihiin:

• aqbalidda codsiyo cusub,
• abuurista kiisaska cusub,
• jadwalka wareysiyada,
• ansixinta ama diidmada kiisaska,
• jadwalka baaritaanada caafimaadka, iyo
• jadwalka duulimaadyada dadka dhammeystay dhammaan tallaabooyinkaas.
  
  

Si kastaba ha ahaatee, dowladda waxay ka shaqeysay qaar ka mid ah kiisaska Afrikaner-ada iyo kooxaha laga tirada badan yahay ee aan la jeclayn ee codsaday barnaamijka cusub ee ka socda Koonfur Afrika.

Ma jiraan wax ka reeban hakinta? Ma jiraan kiisaska aanay xeerarkan cusub khuseyn?

Amarka fulineed wuxuu sheegayaa in laga yaabo in la sameeyo ka reebisyo. Si kastaba ha ahaatee, ma cadda noocyada kiisaska loo ogolaan karo ka reebista. Amarku wuxuu farayaa in dowladda ay sameyn karto ka reebis kaliya haddii ay go'aamiso inay dan u tahay "amniga qaranka" iyo in qaxootiga "uusan khatar ku ahayn ammaanka ama danta guud ee Mareykanka." Amarku ma faahfaahin waxa ay arrintani micnaheedu yahay, dowladda ayaana sheegtay in iyada oo keliya ay awood u leedahay inay bilowdo nidaamka lagu go’aaminayo in kiis gaar ah laga dhigo mid laga reebayo sharciga guud.

Ma furan karaa kiis cusub oo USRAP ah?

Ilaa iyo inta aan ognahay, kaliya Afrikaner-ada iyo kooxaha laga tirada badan yahay ee aan la jeclayn ee ku sugan Koonfur Afrika ayaa xilligan awood u leh inay furaan kiisaska cusub ee USRAP, iyaga oo adeegsanaya barnaamijka cusub ee Qaxootiga Mareykanka ee loogu talagalay dadka Koonfur Afrika.

Joojintu miyay saamaynaysaa barnaamijka soo dhawaynta?

Haa, dowladda Mareykanka ayaa hakisay dhammaan qeybaha barnaamijka Welcome Corps iyada oo ka falcelinaysa amar madaxweyne. Waxay joojisay aqbalaadda codsiyada cusub ee kafaala-qaadista iyo socodsiinta codsiyada furan. Qaxootiga ay kafaala-qaadeen Welcome Corps ee si shuruud ah loo oggolaaday, kuwaas oo safarkoodu qorshaysnaa ilaa Janaayo 20, 2025 isla markaana leh dan xooggan oo ay safarkaasi ku tiirsanaayeen, waa in wali la sii wado shaqooyinka kiisaskooda lana oggolaado inay safraan.

Waxaan ahay codsade Afghan ama Ciraaqi ah oo wata Fiisaha Muhaajiriinta Gaarka ah (SIV). Ma saameyn doonaa hakinta ama isbeddelada kale ee maamulka Trump codsigayga SIV?

Waa laga yaaba.

Gudbinta Codsiga, Wareysiyada, iyo Habraacyada Kale: Codsiyada SIV ee Afghan iyo Ciraaqiyiinta, wareysiyada, iyo habraacyada safaaradaha iyo qunsuliyadaha lama saameyn hakinta, maadaama aysan qayb ka ahayn USRAP.

Safarka: Ururka Caalamiga ah ee Socdaalka (IOM) ayaa hakiyay duulimaadyada dadka haysta SIV ee Afghan iyo Ciraaqi. Si kastaba ha ahaatee, dadka haysta SIV weli waa loo ogol yahay inay iyagu iska qabsadaan safarkooda.

Faa’iidooyinka Qaxootiga: Sababo la xiriira tallaabo kale oo uu qaaday maamulka Trump, dadka haysta SIV ee imanaya Mareykanka waxaa laga yaabaa inay saameyn ku yeelato isbeddelada lagu sameeyay maalgelinta hay’adaha dib-u-dejinta qaxootiga. Wixii faahfaahin dheeraad ah, fadlan akhri qeybta hoose ee hagahan oo ku saabsan faa’iidooyinka qaxootiga.

Ma saameynaysaa hakintu kiisaska ay Afgaanistaaniga ku codsanayaan barnaamijka Afghan P-1/P-2?

 Haa, dhammaan codsiyada qaxootiga waxaa saameeyay amarkan fulineed, oo ay ku jiraan kiisaska loo gudbiyay barnaamijka Afghan P-1 / P-2.

Ma maamulka Trump ayaa hakiyay kaalmada bixitaanka ee dowladda Mareykanka (CARE relocation) ee loogu talagalay Afgaanistaaniyiinta ka baxaya Afgaanistaan?

Laga bilaabo Janaayo 28, 2025, dowladda Mareykanka waxay hakisay duulimaadyadii ka bixitaanka Afgaanistaan. Waxaa jiray warbixino warbaahineed oo sheegaya in dowladda ay qorsheyneyso in ay gabi ahaanba xirto barnaamijkan dabayaaqada sannadkan, hase yeeshee dowladda wax bayaan rasmi ah kama aysan soo saarin arrintan. 

Qof qoyskeyga ka tirsan ayaa ii codsaday inaan ku biiro Mareykanka. Weli ma awoodayaa inaan imaado?

Ma bixin karno jawaab go’an oo ku saabsan kiis qof gaar ah, balse waxaan ognahay sida amarkan fulineed u saameynayo noocyada kala duwan ee kiisaska. 

Noocyada kiisaska aan lagu saameyn amarkan

• Haddii qaraabadaada ay yihiin magangelyo-yaal (asylee) oo ay kuu dalbadeen in laguu keeno Maraykanka adigoo isticmaalaya habka I-730 (“follow-to-join asylee”): Kiiskaaga lama saameyn.
  • “Asylees” waa dad helay xaalada magangelyo markii ay horeyba ugu sugnaayeen gudaha Maraykanka. Xubnaha qoysaska magangelyo-doonka ah ee codsanaya inay u soo guuraan Maraykanka iyagoo adeegsanaya habka I-730 lama saameyn amarkan fulinta ah, sababtoo ah kiisaskoodu qayb kama aha barnaamijka USRAP.
  • Macluumaad dheeraad ah oo ku saabsan I-730 ee magangelyo-doonka ah waxaa laga heli karaa halkan.
•  I-130: Haddii qaraabadaada ay kuu dalbadeen inaad u timaado Maraykanka iyagoo isticmaalaya I-130 (foomka codsiga socdaalka ee qoyska ku salaysan), kiiskaaga lama saameyn.
  • Habka socdaalka qoyska ku salaysan ee I-130 wuxuu u furan yahay muwaadiniinta Maraykanka iyo deganeyaasha sharciyeysan (LPRs ama "green card holders") ee doonaya inay keenaan qaraabadooda la aqbalay. Jidkan kuma jiro barnaamijka USRAP.
  • Macluumaad dheeraad ah waxaa laga heli karaa halkan.

Noocyada kiisaska ay saameynayso amarkan

• Haddii qaraabadaada uu yahay qaxooti kuna dalbaday inuu ku keeno Mareykanka isagoo adeegsanaya foomka I-730 (“raacitaanka qaxootiga”): Kiiskaaga waxaa aad u badan tahay in uu saameyn ku yeeshay amarkan. Sababta oo ah hakinta barnaamijka darteed, hay’adaha dowladda waxay joojiyeen shaqada iyo safarka kiisaskan. Warbixin dheeraad ah oo ku saabsan I-730 ee qaxootiga waxaa laga heli karaa halkan.
  
  
• Haddii qaraabadaada uu ku dalbaday barnaamijka “Mudnaanta 3-aad” (P-3) ee dib-u-midaynta qoysaska: Kiiskaaga waxaa suuragal ah inuu saameyn ku yeeshay amarkan.
  
  
• Haddii aad tahay qof u dhashay Ciraaq ama Suuriya, qaraabadana uu ku keenay barnaamijka gaarka ah ee USRAP ee I-130: Kiiskaaga qaxootinimo ee USRAP ayaa laga yaabaa inuu saameyn yeesho. Si kastaba ha ahaatee, habka caadiga ah ee I-130 ee fiisaha socdaalka looma saameyn doono.
  
  
• Haddii qaraabadaada ama qof kale uu kuu codsaday kafaala-qaadid iyada oo loo marayo barnaamijka Welcome Corps: Kiiskaaga waxaa aad u badan tahay inuu saameyn ku yeeshay.
  
  
• Haddii qaraabadaada uu ku dalbaday barnaamijka Central American Minors (CAM): Kiiskaaga qaxootinimo waxaa laga yaabaa inuu saameyn ku yeesho, maadaama kiisaska CAM ay qayb ka yihiin USRAP. IRAP waxay sidoo kale fahamsan tahay in howlaha CAM parole la hakiyay, laakiin dowladda wax war rasmi ah kama aysan soo saarin, annaguna faahfaahin dheeraad ah weli ma hayno.

Ma hakintu waxay saameynaysaa kiisaska la xiriira Hay'adda Qaramada Midoobay u Qaabilsan Qaxootiga (UNHCR)?"

Maya, hakintu ma saameyneyso habraacyada UNHCR ama go'aannada ay ka gaarto xaaladda qaxootinimo iyo dib-u-dejinta. Si kastaba ha ahaatee, haddii UNHCR ay kugu dirtay Mareykanka si laguu dejiyo oo aad hadda leedahay kiiska USRAP, kiiskaaga dib-u-dejin ee Mareykanka waxaa laga yaabaa inuu saameeyo amarkan fulineed.

Haddii la i dib-u-dejiyay Mareykanka anigoo soo maray USRAP oo aan hadda ku suganahay Mareykanka, ma hakintu waxay saameynaysaa xaaladaheyda halkan?

Hakintu waxay saameyneysaa oo kaliya qaxootiga ku sugan dibadda ee doonaya inay soo galaan Mareykanka iyagoo maraya USRAP. Haddii aad joogto gudaha Mareykanka, hakinta barnaamijku ma saamaynayso sharciyaddaada socdaalka. Fadlan akhri qeybta sare haddii aad u codsaneyso dib-u-mideynta qoyskaaga si aad u ogaato haddii ay saameynayso.

Haddii la i dib-u-dejiyay Mareykanka anigoo soo maray USRAP ama aan soo galay anigoo wata SIV oo aan helo kaalmada qaxootiga, ma hakinta maalgelinta hay'adaha dib-u-dejinta ee uu amray maamulka Trump waxay i saameyn doontaa?

Laga yaaba. Marka laga soo tago hakinta USRAP, maamulka Trump wuxuu faray hay'adaha dib-u-dejinta ee Mareykanka inay joojiyaan adeegsiga qaar ka mid ah maalgelinta dowladda si ay u bixiyaan adeegyada qaxootiga. Qaar ka mid ah hay'adaha dib-u-dejinta ayaa sii waday bixinta adeegyada, halka qaar kalena laga yaabo inay joojiyaan ama beddelaan adeegyadooda. IRAP waxay sidoo kale dacwo ka gudbisay hakinta adeegyadan oo qeyb ka ah kiiskooda maxkamadeed.

Macluumaad dheeri ah iyo kheyraadyo

Waa maxay habka dib u dejinta qaxootiga ee Maraykanka? 

Sideen u hubin karaa xaaladda codsigayga qaxootinimo ee Maraykanka?

Waa maxay habka dib u dejinta ee UNHCR?